વિદેશી પ્રત્યક્ષ મૂડીરોકાણ અને તેની અસરો

પ્રસ્તાવના:

ઇ. સ. ૧૯૯૧ માં તાત્કાલીન વડાપ્રધાન પી. વી. નરસિહરાવના સમયે હાલના વડાપ્રધાન ડો. મનમોહનસિંહ અને તત્કાલિન નાણાંમંત્રીએ નવી આર્થિક ઉદરીકરણની નીતિ અમલમાં મુકી મુક્તબજારની નીતિ અપનાવ્યા પછી વૈશ્વિક સમુદાય સાથે સહઅસ્તિત્વ અને સહવિકાસ એ બે આવશ્યક શરત હતી અને એને ધ્યાનમાં રાખીને મલ્ટીબ્રાન્ડ રિટેલમાં FDI અંગે ૧૪ સપ્ટેમ્બર ૨૦૧૨ ના રોજ કેબિનેટ નિર્ણય લેવાયો. આમ જોઈએ ૧૯૯૧ ની નવી આર્થિક ઉયદારીકરણની નીતિના સમયે જ કંકોતરી લખાઈ ગઈ હતી અને ૨૦૧૨ માં મહેમાનો આવ્યા તેમ કહી શકાય.

ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ઇન્ડીસ્ટ્રીયલ પોલિસી એન્ડ પ્રમોશન દ્વારા સ્પષ્ટતા કરેલ છે કે ૧૪ સપ્ટેમ્બરે કેબિનેટ જે નિર્ણય લીધા હતા તે તમામ નિર્ણયો પણ અમલી બનશે.

સરકારે બહાર પાડેલ નોટિફિકેશન પછી વિદેશી રિટેલર્સ કંપનીઓ હવે ભારતમાં રિટેલ માર્કેટમાં ૫૧% મૂડી રોકી શકશે. પરંતુ સ્વદેશી એરલાઇન્સ ૪૯% મૂડી રોકી શકશે.

વિશિષ્ટ અમલીકરણ: (મુખ્ય શરતો)

1. મલ્ટીબ્રાન્ડ રિટેલમાં સરકારી શરતો મુજબ વિદેશી કંપની ૧૦ કરોડ ડોલર સુધીનું જ રોકાણ કરી શકશે.
2. મલ્ટીબ્રાન્ડ રિટેલમાં FDI લાવીને જે સ્ટોર્સ ખોલવાના છે તે માટેની માર્ગરેખામાં સ્પષ્ટ જણાવ્યું છે કે ૧૦ લાખથી વધુ વસ્તી ધરાવતા શહેરોમાં જ આવા સ્ટોર્સ ખોલી શકશે.
3. ગ્રામીણ વિસ્તારમાં FDI ની ૫૦% રકમ પહેલા તબક્કામાં ત્રણ વર્ષમાં બેંક ઓફ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરમાં રોકવાની રહેશે. વળી આવું ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર ખર્ચ ગણતી વખતે તેમાં જમીન સંપાદન માટે ખરીદવા અપાયેલા રકમ કે ભાડાની રકમ ગણતરીમાં નહીં લેવાય એવી સ્પષ્ટતા પણ કરાઇ છે.